عرضه اولیه سهام یا (Initial Public Offering) چیست؟
عبارت است از ورود سهام یک شرکت به بازار بورس برای نخستین بار. در طی این فرآیند بخشی از سهام شرکت‌ها معمولا با قیمتی کمتر از ارزش واقعی در بازار بورس ارائه میشود. به این ترتیب سهام شرکت‌ها به منظور خرید و فروش در دسترس عموم قرار می‌گیرد. آن‌چه که عرضه اولیه را جذاب می‌کند سودآوری آن است. در ادامه می‌توانید دلایل این سودآوری را مطالعه کنید.
عرضه اولیه سهام (IPO) مفهومی است که در بازارهای مالی مطرح میشود. اکثر معامله گران عرضه‌های اولیه را بهترین فرصت برای سرمایه گذاری می‌دانند. از همین رو توجه به این امر بسیار حائز اهمیت است. با آگاهی و اطلاع از این مفهوم و کارکرد آن، می‌توان با مبالغی نه چندان زیاد وارد بازار بورس شد و از سود حاصل از این سهام نهایت استفاده را برد. در واقع آن‌چه که در مورد عرضه‌های اولیه بسیار مهم است همین سودآوری آن‌هاست.
آشنایی با مفهوم عرضه اولیه سهام
برای تعریف این مفهوم به شکل ساده و خلاصه می‌توان گفت زمانی که شرکت‌ها برای نخستین بار اقدام به ورود به بازار سرمایه می‌کنند، ارائه‌ی سهام آنها در قالب عرضه اولیه سهام صورت می‌گیرد. با این کار سهام شرکت مذکور به صورت عمومی در بازار بورس قابل معامله خواهد بود. به این ترتیب آن شرکت، دیگر یک شرکت سهامی خاص نخواهد بود و به سهامی عام تغییر پیدا می‌کند.
اما چرا شرکت‌ها تمایل دارند وارد بازار بورس شوند؟ این کار چه مزایایی برای آنها دارد؟ در پاسخ به این سوال می‌توان به یک مورد مهم اشاره کرد: جذب سرمایه. شرکت‌ها به منظور تامین مالی و پیشرفت، باید در مسیر توسعه قرار گیرند. برای چنین کاری به سرمایه نیاز دارند و این امر از طریق فرآیند عرضه اولیه سهام قابل انجام است. به این ترتیب شرکت‌ها بخشی از سهام خود را وارد بازار سرمایه می‌کنند.
چرا عرضه اولیه سهام سودآور است؟
افراد بسیاری عرضه اولیه سهام را معادل پس‌انداز می‌دانند. این افراد معتقدند که تا حد ممکن باید تمامی عرضه اولیه‌ها را خرید و تا چند سال سهام‌داری کرد. یکی از دلایل مهمی که در سودآوری عرضه‌های اولیه دخیل است، قیمت پایین آن است.
قیمت هر برگ سهم در هنگام عرضه اولیه کمتر از ارزش ذاتی آن است. به همین دلیل سهم با اطمینان بیشتری نسبت به سایر سهام رشد خواهد کرد. همین امر موجب میشود افراد زیادی به منظور سرمایه‌گذاری، عرضه اولیه را خریداری کنند.
از سویی دیگر به دلیل وجود محدودیت در تعداد مجاز سهام برای خرید و هم‌چنین محدودیت در تعداد سهام عرضه‌شده نیز تقاضای خرید از جانب افراد فراوان است. اصولا تعداد سهام مجاز برای هر فرد چندان قابل‌توجه نیست و این امر به خصوص در عرضه اولیه‌های شش ماه نخست سال ۹۹ بیشتر به چشم می‌خورد و به همین دلیل افراد پس از خرید عرضه اولیه سهام تمایل دارند که تعداد سهام خود را اضافه کنند. از همین رو سهم تا مدتی خریدار دارد و شاهد صف خرید خواهد بود. همین امر منجر به افزایش قیمت و در نتیجه سودآوری خواهد شد. اما در سال 1400 تا الان بدلیل ریزش بازار و عدم تمایل عموم افراد به بازار سرمایه، شاهد صفوف سنگین خرید برای عرضه های اولیه نیستیم و عموما بعد از مدت کوتاهی از صف خرید خارج شده و بعضا متاسفانه منفی هم میشوند!
خرید عرضه اولیه سهام به چه صورتی انجام میشود؟
برای خرید عرضه اولیه سهام در ابتدا نیاز به کد بورسی دارید. کد بورسی مانند کد ملی است و به منزله‌ی هویت شما در بازار بورس است. پس از دریافت کد بورسی، می‌توانید سهام مورد نظر خود را خریداری کنید.
اما در مورد خرید عرضه اولیه باید گفت که این سهام تنها در زمان‌های خاصی قابل خریداری هستند. روال کار به این صورت است که خبر انتشار عرضه اولیه سهام یک شرکت منتشر میشود. در این خبر مشخص میشود که عرضه‌ی سهام در چه تاریخ و ساعتی انجام خواهد شد و چه میزان سهام در این عرضه ارائه خواهد شد. پس افرادی که تمایل به سرمایه‌گذاری در عرضه اولیه دارند باید گوش به زنگ باشند تا از اخبار آن مطلع شوند.
در مورد عرضه اولیه سهام نکته‌ای وجود دارد و آن محدودیت تعداد سهام قابل خرید برای هر کد بورسی است. از آن‌جا که عرضه‌های اولیه عموما به دلیل سوددهی، خریداران و متقاضیان فراوانی دارند، به منظور حفظ عدالت، میزان سهام مجاز برای هر کد بورسی در اطلاعیه‌های منتشر شده مشخص میشود. به این ترتیب متقاضیان باید در بازه‌ی زمانی مشخص شده سفارشات خرید خود را ثبت کنند و منتظر تخصیص سهام بمانند.
روش بوک بیلدینگ چیست؟
در روش بوک بیلدینگ بهترین مزیت امکان درج سفارش خرید به قیمت‌های مختلف میباشد. در این روش، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم تعیین شده و در قیمتی که خریدار مشخص می‌کند در سامانه معاملات ثبت میشود. بنابراین در توزیع سهام نابرابری و بی عدالتی از بین میرود و همه معامله گرانی که ثبت سفارش خود را انجام داده اند، به تعداد مساوی مالک سهام مدنظر میشوند .
برخی از کارگزاری‌ها امکان خرید اتوماتیک عرضه اولیه سهام را برای کاربران خود فراهم کرده‌اند. به این طریق تنها کافی است توافق‌نامه‌ی خرید عرضه اولیه را تایید کنید و حساب خود را شارژ کنید تا سر موعد سیستم به صورت خودکار سفارش شما را ثبت کند. بدین ترتیب دیگر نیازی به ثبت سفارش از جانب شما وجود ندارد.
مبلغ لازم برای خرید عرضه اولیه سهام چقدر است؟
گفتیم که قیمت هر برگ سهم و هم‌چنین تعداد مجاز برای هر کد بورسی در اطلاعیه‌ی مربوط به عرضه اولیه سهام مشخص میشود. مثلا ممکن است قیمت هر برگ سهم یک شرکت در عرضه اولیه ۱۵۰۰ تومان و تعداد مجاز برای هر کد بورسی ۱۰۰۰ برگه سهم باشد. به این صورت حداکثر مبلغی سفارش می‌تواند ۱,۵۰۰,۰۰۰ تومان باشد. با این‌همه شما می‌توانید تعداد سهام را در سفارش خود کمتر از میزان مشخص شده ثبت کنید (مثلا ۳۰۰ سهم). اما توجه کنید که قیمت را روی قیمت حداکثری اعلام شده وارد کنید.
نکته دیگر در خصوص عرضه اولیه سهام این است که پس از تخصیص سهام، تعداد سهام تعلق‌یافته به هر کد بورسی کمتر از تعدادی است که از پیش تعیین شده بود. این امر به دلیل استقبال از عرضه‌های اولیه است. در مثال بالا ممکن است در صورت مشارکت بالای افراد، سهام اختصاص‌یافته به هر کد بورسی به جای ۱۰۰۰ عدد ۷۰۰ عدد باشد.حالا شاید برای شما این سوال ایجاد شود که این اختلاف مبلغ پرداختی و سهام اختصاص یافته چه میشود؟ به تعداد سهامی که برای شما خریداری شده پول کسر میگردد و مابقی در حساب کارگزاری شما باقی میماند و قابل برداشت است.
چگونه می‌توان بدون موجودی کافی، عرضه اولیه را خریداری کرد؟
تعدادی از کارگزاری‌ها برای جذب مشتری بیشتر و البته یک نوع خدمت جذاب، بدون داشتن موجودی ریالی از سوی معامله گر و به نمایندگی از او عرضه اولیه را خریداری می‌کنند، اما آنها با این کار به معامله گر یک نوع اعتبار یا به اصطلاح بونس می‌دهند. معمولا اگر معامله گر پس از چند روز کاری با کارگزاری تسویه حساب کند، صاحب سهام میشود در غیر این صورت کارگزاری، سهام را می‌فروشد تا بدهی معامله گر را تسویه کند.
مناسب‌ترین زمان برای فروش عرضه اولیه
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های خریداران عرضه اولیه، زمان فروش آن است. اولین سوالی که به محض خرید سهام برای معامله‌گران پیش می آید این است: سهمم را چه زمانی بفروشم؟
پاسخ به این سوال چندان ساده نیست. چرا که این امر در گرو عوامل متعددی است. افراد با استراتژی‌های متفاوتی سرمایه‌گذاری می‌کنند. از همین رو فرآیند خرید و فروش سهام نیز در این موارد متفاوت است. اما به طور کلی باید با توجه به اهدافی که برای سهم در نظر گرفته شده و هم‌چنین با مطالعه‌ی اخبار و تحلیل‌ها و جستجو در مورد شرکتی که سهام آن را خریداری کرده‌اید می‌توانید برای خود یک برنامه‌ی خروج از سهم داشته باشید.
برای هر سهم در بازار بورس تارگت‌ها و قیمت‌هایی پیش‌بینی میشود که ممکن است سهم در آینده به آنها برسد. اما نکته‌ی کلی در این میان این است که چه عرضه‌های اولیه و چه سایر سهام تا زمانی که تقاضای خرید آنها در بازار زیاد باشد، سودآور خواهند بود.
شاید فردی پس از کسب ۵۰ درصد سود از عرضه اولیه سهام بخواهد آن را بفروشد. ممکن است فرد دیگری با دید بلندمدت بخواهد سهام را بیش از شش ماه نگهداری کند. تمام این موارد به تحلیل‌ها و اخبار و حواشی پیرامون سهم و هم‌چنین روند بازار بستگی دارد.
