کال مارجین (Call Margin) که عبارتی انگلیسی است از بازارهای مالی بزرگ دنیا به بازار بورس ایران وارد شده است. این اصطلاح به معنای اخطار کسری موجودی بوده و به موجودی پول در حساب هر تریدر و معامله گر مربوط می شود.
کال مارجین به عنوان یک اصطلاح پرکاربرد در بزرگترین بازارهای مالی از قبیل بازارهای بورس و بازار فارکس به شمار می رود. از این مفهوم امروزه به وفور در بازار آتی بورس ایران نیز استفاده می شود، بنابراین معامله گران این بازار بایستی نسبت به این مفهوم و موارد کاربرد آن آشنایی کاملی داشته باشند.
تعریف صورت گرفته از این اصطلاح با توجه به اهرم در نظر گرفته شده در برخی از بازارهای مالی مانند بازار آتی و فارکس ارائه شده است. از این رو، این اصطلاح در بازارهایی که از اهرم برای افزایش سرمایه کاربران در معاملات استفاده می شود، کاربرد دارد. کاربران با استفاده از ضریب اهرمی می توانند معامله چند برابری نسبت به سرمایه اولیه خود انجام دهند.
زمانی که معاملات کاربری در بازار ضرر ده شده و سرمایه اولیه در حال کم شدن است، احتمال افت سرمایه مطرح می شود. بعد از اینکه افت سرمایه اولیه به محدوده مورد نظر رسید که این می تواند بسته با نوع بازار و کارگزاری متفاوت باشد، اصطلاحا معامله گر کال مارجین شده و وی اخطاری مبنی بر کسر بودجه دریافت می کند.
این اخطار به این معنی است که معامله گر دیگر فاقد بودجه لازم برای ماندن در معامله است و بایستی اقدامات لازم در این مورد را انجام دهد.
کال مارجین در بورس چیست؟
در بازار بورس و انجام معامله در بازار آتی، کاربران ملزم به واریز مبلغی به حساب کاربری خود در نزد کارگزاری هستند. برای انجام معاملات در بازار بورس، یک حداقل وجهی تحت عنوان وجه تضمین در نظر گرفته شده است.
معامله گران در بازار آتی برای انجام معاملات خود بایستی حداقل این مقدار پول را در حساب خود داشته باشند تا امکان انجام معاملات برای آنها وجود داشته باشد.
زمانی که کاربر در بازار آتی دست به خرید و فروش می زند، کارگزاری مقداری از پول موجود در حساب معامله گر را به عنوان هزینه انجام معامله در حساب خود بلوکه می کند. در پایان هر روز معاملاتی و تسویه های انجام شده با توجه به قیمت کالای مورد معامله، سرمایه وی با توجه به نوع معامله افزایش یافته یا دچار کاهش می شود.
در این میان اگر روند قیمتی کالای مورد معامله مطابق با پیش بینی انجام شده توسط کاربر پیش نرود، به این معنی است که معامله وارد ضرر شده است و این ضرر زمانی خاتمه می یابد که معامله توسط کاربر بسته شود یا از سطح سرمایه اولیه در حساب کاربری وی تا حدی کاسته شود که امکان ضرر بیشتر وجود نداشته باشد.
میزان حد ضرر در بازارهای مالی مختلف متغییر است. اما این میزان در بازار بورس کالای ایران 70 درصد وجه تضمین در نظر گرفته شده است. این یعنی زمانی که ضرر معامله به مبلغی بیش از 30 درصد وجه تضمین رسید، حساب کاربری معامله گر اصطلاحا کال مارجین شده و وی از سوی کارگزاری اخطاری مبنی بر انجام اقدامات لازم برای مدیریت این شرایط با استفاده از روش های پیش بینی شده دریافت خواهد کرد.
وجه تضمین اولیه و حداقل وجه تضمین در بورس ایران
سازمان بورس ایران وجه تضمین اولیه ای را برای انجام معاملات هر کالایی بنا به شرایط مختلف در نظر گرفته است. وجه تضمین در واقع مقدار وجهی است که معامله گر بایستی برای انجام معامله در یک کالا آن را در حساب کاربری خود داشته باشد.
در صورتی که کارگزاری نتواند به این مقدار پول در حساب کاربری معامله گر دسترسی داشته باشد، معامله گر نمی تواند وارد موقعیت خرید و فروش کالای موردنظر خود شود.
در این میان وجه تضمین نیز در معاملات بازار آتی به مقدار وجهی اشاره دارد که با رسیدن صورت حساب سرمایه کاربر به این مقدار، حساب کاربری وی در موقعیت کال مارجین قرار خواهد گرفت. مقدار وجه تضمین در بازار آتی بورس ایران 70 درصد وجه تضمین اولیه مقرر شده است.
کال مارجین در فارکس
فارکس به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای مالی شناخته می شود که روزانه حجم بالایی از معاملات را به خود اختصاص داده است. هر معامله گری در معاملات فارکس می تواند اعتبار خاصی برای معامله در نظر بگیرد. کال مارجین یکی از اصطلاحات مهم در معاملات فارکس است.
کاربر در معاملات فارکس همواره باید سطح مارجین خود را مورد بررسی قرار داده و چک کند. اگر میزان ضرر معامله گر در یک پوزیشن به حدی افزایش پیدا کند که منجر به کاهش مارجین به میزان مشخص شده شود، اخطاری تحت عنوان اخطار کال مارجین توسط کارگزاری به کاربر ارسال می گردد.
بر این اساس زمانی که اعتبار حساب معامله گر به پایین ترین حد از سطح تضمین یا مارجین برسد، وی کال مارجین خواهد شد. کال مارجین در واقع هشداری است مبنی بر اینکه حساب موجودی کاربر برای تضمین، در پایین ترین سطح خود قرار دارد و معامله گر بایستی برای ادامه معامله حساب خود را شارژ نماید.
در صورت عدم شارژ مجدد حساب، پوزیشن های معاملاتی وی بسته خواهد شد و تمام حساب برای ادامه معاملات بلوکه می شود.
فرمول محاسبه کال مارجین
کال مارجین (Call margin) فرمول محاسبه بسیار ساده ای دارد و شما نیز به عنوان یک معامله گر بورس یا فارکس می توانید به سادگی این شرایط را برای حساب خود محاسبه نمایید. برای محاسبه به شرح زیر عمل کنید:
- آگاهی از وجه تضمین یا وجه تضمین اولیه برای هر معامله
- محاسبه وجه تضمین برای تمام معاملات که در حالت باز قرار دارند
- محاسبه 70 درصد از کل این وجه (این مقدار در بورس و فارکس متفاوت است)
- رسیدن مجموع ضرر شما به این میزان در تمامی معاملات، به این معنی است که حساب شما در آستانه کال مارجین شدن است و اخطار کال مارجین دریافت خواهید کرد
با این حال، همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، مارجین لول در بازارهای مالی بین المللی مانند فارکس بسته به نوع کارگزاری تابع شرایط مختلفی است و میزان آن همواره 70 درصد نیست. این مقدار در برخی از کارگزاری های بین المللی تا 10 درصد نیز در نظر گرفته شده است. اما این مقدار در بورس ایران و کارگزاری ها اغلب 70 درصد پیش بینی شده است.
انواع وضعیت حساب در بازار مالی
کال مارجین یکی از انواع وضعیت حساب در بازار معاملات آتی است. به طور معمول برای حساب کاربری معامله گران سه حالت در نظر گرفته شده است که لازم است معامله گران در مورد هر کدام از آنها شناخت کافی داشته باشند.
سه نوع وضعیت حساب در بازار مالی وجود دارد که عبارتند از:
وضعیت نرمال
بلافاصله بعد از اینکه کاربر، معاملات خود را باز کرد، وجهی در قالب کارمزد از حساب وی کسر خواهد شد. اگر در مجموع معاملات شما در حالت سود قرار گرفته باشد، میزان سرمایه موجود شما از وجه تضمین اولیه بیشتر خواهد بود، در این وضعیت حساب کاربر اصطلاحا با عنوان نرمال تعریف می شود.
وضعیت در خطر یا At Risk
وضعیت ات ریسک نوع دیگری از وضعیت حساب معاملاتی در بازار مالی است. چنانچه معاملات شما در بازار در شرایط ضرر دهی قرار بگیرد به گونه ای که میزان سرمایه از وجه تضمین اولیه کمتر باشد اما هنوز به کمتر از 70 درصد آن نرسیده باشد، وضعیت حساب شما در این شرایط در حالت ات ریسک خواهد بود.
وضعیت کال مارجین
نهایتا چنانچه به دنبال ضررهای معاملاتی، سرمایه شما به کمتر از 70 درصد وجه تضمین اولیه در حساب معاملاتی تان برسد، حساب کاربری شما به حالت کال مارجین وارد می شود. این وضعیت حتی در صورتی که سرمایه شما به یک ریال کمتر از 70 درصد وجه تضمین اولیه برسد، وضعیت کال مارجین برای حساب معاملاتی شما اعمال خواهد شد.
نحوه اطلاع و خروج از شرایط کال مارجین
شاید برای برخی از کاربران سوال باشد که چگونه می توان از وضعیت کال مارجین در حساب خود مطلع شد. بهتر است به یاد داشته باشید که به محض اینکه حساب کاربری شما وارد شرایط کال مارجین شود، کارگزاری با استفاده از روش های مختلف پیش بینی شده شما را در جریان این شرایط خواهد گذاشت.
از جمله این روش ها می توان به ارسال پیامک متنی به شماره موبایل، ارسال پیام اخطار در حساب کاربری، ارسال ایمیل و … اشاره کرد.
چگونه می توان از وضعیت کال مارجین خارج شد؟
در صورتی که حساب کاربری شما وارد وضعیت کال مارجین شد، با اتخاذ سه استراتژی به شرح زیر می توانید از آن خارج شوید:
- در استراتژی اول باید مبلغی به حساب کاربری خود واریز نمایید تا مقدار حساب شما به حداقل 70 درصد از وجه تضمین برسد.
- روش دوم برای خروج از وضعیت کال مارجین این است که یک یا چند معامله باز را ببندید. شما باید بسته به میزان سرمایه خود محاسبه کنید که بستن کدام حساب های باز می تواند وضعیت حساب شما را به حالت نرمال برگرداند.
- ترکیب دو روش فوق سومین استراتژی خروج از وضعیت کال مارجین است. به این صورت که همزمان با بستن یک یا چند مورد از معاملات خود می توانید مقداری وجه به حساب کاربری خود واریز نموده و آن را شارژ کنید.
اقدامات کارگزاری در مواجه با شرایط کال مارجین
برای معامله گران آشنایی با اقداماتی که کارگزاری در هنگام مواجه با شرایط کال مارجین انجام می دهد، می تواند بسیار مهم باشد. اغلب کارگزاری ها در شرایط ورود حساب کاربری کاربران خود به شرایط کال مارجین اقدامات زیر را در پیش می گیرند:
- ارسال اخطار به کاربر به روش های مختلف اولین قدمی است که کارگزاری ها در این شرایط انجام می دهند. در این اخطار کارگزاری با استفاده از روش های مختلفی که اشاره شد، به کاربر اعلام می کند که حساب کاربری خود را از وضعیت کال مارجین خارج کند.
- در قدم دوم، چنانچه کاربر نسبت به اخطار بی توجه بوده و هیچ اقدامی در جهت خارج کردن حساب خود از شرایط کال مارجین انجام ندهد، کارگزاری برخی از معاملات باز کاربر را مسدود می کند تا زمانی که حساب وی به میزانی برسد که وارد حالت ات ریسک شود. متناسب با شرایط احتمال دارد یک یا چند و حتی همه معاملات باز کاربر بسته شوند.
چگونه می توان از کال مارجین شدن جلوگیری کرد؟
برای اینکه بتوانید حساب معاملاتی خود را از قرار گرفتن در وضعیت کال مارجین مصون نگه دارید بهتر است از ترفندهای زیر استفاده کنید:
- اهرم معاملاتی خود را پایین تر بگیرید. با کمتر شدن اهرم معاملاتی از خطر ورود شما به وضعیت کال مارجین نیز کاسته می شود.
- اتخاذ سیستم مدیریتی سرمایه دقیق و حساب شده نیز می تواند ترفندی ایدهآل برای مصون ماندن از کال مارجین شدن باشد. داشتن سیستم مدیریت سرمایه سبب می شود تا با انتخاب حجم معاملاتی بهینه تر، در هر لحظه درصد کمی از سرمایه شما وارد معامله شود.
- مقدار سرمایه اولیه موجود در حساب کاربری خود را افزایش دهید. بیشتر بودن مقدار پول اولیه احتمال ورود حساب شما به وضعیت Call Margin را تا حد زیادی کاهش می دهد.
- در معاملات خود از حد ضررهای منطقی استفاده کنید.
کال مارجین و مزیت های آن
کال مارجین با وجود اینکه می تواند به لحاظ روانشناسی روحیه معامله گر را تضعیف کند اما اگر از دیدگاه دیگری نگریسته شود ترفندی است که به شما در جلوگیری از متحمل شدن ضررهای بیشتر کمک می کند. بنابراین وجود آن برای معامله گر خالی از منفعت نیست.
همچنین هر میزان که سطح مارجین لول در نظر گرفته شده توسط کارگزاری ها بالاتر باشد، احتمال اینکه معامله گر بیشتر متضرر شود نیز بالاتر می رود.
برای مثال در صورت کاهش مارجین لول از 70 درصد به 50 درصد، هر چند که کال مارجین شدن معامله گر به تاخیر خواهد افتاد، اما در مقابل در این شرایط قرار گرفتن در وضعیت کال مارجین ضرر بیشتری را متوجه معامله گر خواهد کرد.
سوالات متداول در مورد کال مارجین
کال مارجین چیست؟
کال مارجین اغلب به کاهش ارزش یک یا چند دارایی در حساب مارجین اشاره دارد. در این حالت میزان ضرر معاملات به بالاتر از 70 درصد وجه تضمین رسیده و اخطاری مبنی بر افزایش وجه تضمین به کاربر ارسال می گردد.
چگونه می توان حساب کاربری خود را از حالت کال مارجین خارج ساخت؟
با استفاده از سه روش پیش بینی شده می توان حساب کاربری را از حالت کال مارجین خارج کرد. این سه روش عبارتند از واریز وجه، بستن پوزیشن های معاملاتی باز، اعمال ترکیبی از دو روش یعنی بستن پوزیشن های معاملاتی باز و واریز وجه.
اگر معامله گر نتواند کال مارجین را پرداخت کند، چه اتفاقی می افتد؟
کال مارجین در واقع از شما درخواست می کند تا حساب مارجین خود را شارژ کنید. در صورت عدم شارژ مجدد حساب، کارگزاری می تواند موقعیت های معاملاتی شما را تا زمان رسیدن موجودی حساب به حداقل مقدار مسدود کند.
