انواع اوراق بهادار قابل معامله در بورس اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار قابل معامله در بورس

فهرست مطالب

اوراق بهادار چند نوع است؟

اوراق بهادار قابل معامله 4 نوع میباشد که در ادامه مقاله به انواع آن خواهیم پرداخت.

اوراق مشارکت

این نوع اوراق نشان می دهد که در یک طرح اقتصادی، همکاری و مشارکت برای دارندگان این اوراق وجود دارد. فرض کنید یک شرکت خودروسازی برای راه اندازی خط جدید تولید خود به سرمایه نیاز دارد. بنابراین شرکت خودروساز، اوراق مشارکت منتشر می کند و با فروش آن به سرمایه گذاران، منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین می نماید و هر کدام از سرمایه گذاران با توجه به سرمایه ای که در این مشارکت در نظر گرفته است در آن سهیم خواهد بود.

در نظر داشته باشید که برای انتشار اوراق مشارکت، طرح مذکور باید دارای توجیه اقتصادی باشد و در صورت تأیید این طرح توسط بانک مرکزی یا سازمان بورس، آن شرکت مجوز انتشار اوراق را خواهد گرفت و سود پرداختی نیز طبق این طرح توجیهی به طور دقیق مشخص خواهد شد.

شرکت انتشار دهنده اوراق تضمین می نماید که در فواصل زمانی تعیین شده سود مشخص را به عنوان سود علی الحساب به سرمایه گذاران پرداخت نماید. لازم به ذکر است سود این اوراق توسط بانک و یا مؤسسات مالی و اعتباری معتبر تضمین می شود. سود قطعی را شرکت بعد از پایان طرح محاسبه می نماید و اگر سود قطعی طرح از سودهای علی الحساب بیشتر باشد، مابه التفاوت به سرمایه گذاران پرداخت می شود و اگر طرح زیان کرده باشد، جبران مابه التفاوت به عهده ضامن می باشد.

نکاتی در مورد اوراق مشارکت:

  • با توجه به اینکه سود این اوراق بهادار به صورت تضمین شده می باشد، ریسکی متوجه سرمایه گذار نخواهد بود.
  • سودهای پرداخت شده بابت اوراق مشارکت معاف از مالیات می باشد.
  • این اوراق مشارکت معمولا بی نام می باشند و فردی که این اوراق را در اختیار داشته باشد، مالک آن است. بنابراین باید از این اوراق محافظت نمود و البته برای محافظت هرچه بهتر، می توان آن را نزد بانک به امانت گذاشت تا از مواردی مانند سرقت و آتش سوزی و … در امان باشد.
  • اوراق مشارکت برای طرح های اقتصادی عموما زمان بر است و دارای سررسید های ۳ یا ۴ ساله می باشند. اما می توان با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آنجا خریداری نموده اید، این اوراق را زودتر از موعد سرسید تحویل و اصل پول خود را دریافت نمایید. سود های دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق متعلق به فرد خواهد بود. البته معمولا در تسویه های زودتر از موعد، بانک نرخ سود پرداختی را کاهش داده و مابه التفاوت نرخ جدید و نرخ پرداختی را از مشتری خواهد گرفت.
  • اگر اوراق بهادار مشارکت در بورس یا فرابورس پذیرفته شده باشد، می توان قبل از سررسید با مراجعه به کارگزاری نیز، این اوراق را به قیمتی که برای آن در بورس متقاضی وجود دارد، فروخت که در این صورت سود آن کاهش نمی یابد.

 

انواع اوراق بهادار قابل معامله در بورس اوراق بهادار

 

ناشران اوراق مشارکت چه کسانی هستند

علاوه بر شرکت های فعال در بخش خصوصی، دولت و شهرداری ها نیز برای تأمین منابع مالی پروژه های عمرانی، زیر بنایی، ساخت خطوط جاده ای، سدی تونل و … این اوراق را منتشر می کنند.

اوراق اجاره

فرض کنید یک شرکت هواپیمایی برای افزایش ظرفیت حمل و نقل مسافران خود، نیاز به یک فروند هواپیمای جدید دارد. اما در حال حاضر هیچ منبع مالی برای خرید این هواپیما را ندارد. بنابراین یک سازمان مالی این اوراق را منتشر میکند که نام آن نهاد واسط می باشد.

البته قبل از آن مجوز انتشار این اوراق باید از سازمان بورس گرفته شود و پس از آن نهاد واسط، این اوراق را به سرمایه گذاران می فروشد و با وجوه حاصل از فروش آن، هواپیمای مورد نیاز شرکت ناشر را می خرد و به آن اجاره می دهد. ناشر موظف است طی فواصل زمانی معین اجاره بها را به نهاد واسط پرداخت نماید و نهاد واسط نیز این مبلغ را به سرمایه گذاران پرداخت خواهد کرد.

پرداخت اجاره بها نیز مانند سود اوراق مشارکت توسط بانک مرکزی یا موسسه مالی و اعتباری معتبر تضمین می شود. در پایان دوره، نهاد واسط هواپیما را به قیمت خریداری شده به ناشر فروخته و اصل پول سرمایه گذاران را به آنها بر می گرداند. نهاد واسط در واقع نقش واسط بین خریدار و شرکت ارائه دهنده اوراق را دارد.

نکاتی در مورد اوراق اجاره

  • با توجه به اینکه سود این اوراق به صورت تضمین شده می باشد، ریسکی متوجه سرمایه گذار نخواهد بود.
  • سود های پرداختی معاف از مالیات می باشد.
  • خریداران اوراق اجاره همانند اوراق مشارکت به نسبت سرمایه خود مالک دارایی مورد اجاره اند. بنابراین، این اوراق نیز مانند اوراق بهادار اسلامی می باشد که به پشتوانه یک دارایی معین منتشر شده است.
  • اگر زودتر از موعد سررسید قصد فروش اوراق اجاره را دارید، در این صورت برای فروش این اوراق، به شرکت کارگزاری مراجعه کرده و درخواست فروش خود را اعلام نمایید. اگر خریداری برای این اوراق وجود نداشت، فردی تحت عنوان بازار گردان وظیفه دارد با خرید این اوراق نقد شوندگی آن را تضمین نماید.

 

ناشران اوراق مشارکت چه کسانی هستند

 

انواع اوراق اجاره

اوراق اجاره طبق نوع قرارداد

  1. اوراق اجاره به شرط تملیک: مثال هواپیما را به یاد بیاورید. در این مثال هواپیما با این شرط به شرکت هواپیمایی اجاره داده شد که این شرکت هواپیما را در پایان دوره با قیمت معین خریداری نماید. به این اوراق بهادار، اوراق اجاره به شرط تملیک گفته می شود. در ایران تمام اوراق اجاره منتشر شده از این دسته می باشند.
  2. اوراق اجاره عادی: اگر در مثال هواپیما، شرط نشده باشد که هواپیما در پایان دوره اجاره توسط شرکت هواپیمایی خریداری شود، نهاد واسط باید این هواپیما را خود بفروش برساند که در این صورت احتمال این که هواپیما به قیمت کمتر فروخته شود وجود خواهد داشت. پس تضمینی وجود ندارد که عین مبلغ سرمایه گذاری به افراد داده شود.

اوراق اجاره طبق هدف انتشار

  1. اوراق اجاره باهدف تأمین دارایی: با فرض همان مثال قبل، شرکت با هدف تأمین دارایی خود برای افزایش ظرفیت حمل و نقل مسافر اوراق را منتشر کند.
  2. اوراق اجاره باهدف تأمین نقدینگی: اگر شرکت هواپیمایی با کمبود ظرفیت روبه رو نباشد ولی برای فعالیتهای دیگر مشکل نقدینگی داشته باشد، در این صورت چند هواپیما را می فروشد و با این مبلغ نقدینگی اش را افزایش می دهد و دوباره هواپیما را اجاره می کند.
  3. اوراق اجاره رهنی: یکی از قراردادهایی که بانکها و شرکتهای لیزینگ بر اساس آن به متقاضی تسهیلات می دهند، قرارداد اجاره به شرط تملیک است. طبق این قرارداد بانک دارایی متقاضی را خریداری می نماید و در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک به وی می دهد. در این قرارداد دارایی برای بانک است. حال اگر بانک قبل از سررسید پول بخواهد، دارایی ای که در رهنش است را به نهاد واسط می فروشد و تأمین مالی می کند. نهاد واسط هم اوراق اجاره منتشر می کند و با پول آن دارایی را خریداری می نماید. بنابراین مالکیت از بانک به دارندگان اوراق منتقل خواهد شد.

سهام در اوراق بهادار

این نکته بسیار جالب را بدانید که معاملات سهام در بورس بیشترین حجم معاملات را در این بازار شامل می شود. سهم را می توان به اندازه مالکیت هر شخص نسبت به دارایی معرفی نمود. فرض کنید کارخانه ای با سرمایه ۱ میلیارد تومان داریم. اگر کل این کارخانه متعلق به یک نفر باشد تنها آن فرد مالک کارخانه است اما اگر ۴ نفر به نسبت مساوی مالک کارخانه باشند در آن صورت سهم هر کدام، یک چهارم خواهد بود.

بنابراین معنی سهم  را می توان به اندازه مالکیت هر شخص از دارایی های موجود دانست. در میان اوراق بهادار موجود در بازار، سهام عادی متداول ترین اوراق بهادار محسوب می شود. سهام عادی دارای ارزش اسمی بوده و تعداد آن برای هر شرکت، بسته به میزان سرمایه آن شرکت می باشد. در حال حاظر ارزش هر سهم برابر هزار ریال معادل یک صد تومان در هر سهم عادی در ایران می باشد. تعداد سهام عادی هر شرکت نیز حاصل تقسیم سرمایه آن بر ارزش اسمی هر سهم می باشد.

 

ناشران اوراق مشارکت چه کسانی هستند

 

ویژگی های سهام عادی

  • سهامداران به نسبت تعداد سهام عادی که خریداری نموده اند، مالک شرکت می باشند.
  • مسئولیت سهامداران محدود به تعداد سهام آنها می باشد. یعنی در صورت ورشکستگی شرکت، چنانچه پول حاصل از فروش تمام دارایی های شرکت کفاف همه بدهی های شرکت را ندهد، برخلاف شرکت های تضامنی، سهامداران عادی شرکت های سهامی عام مسئولیتی مازاد بر تعداد سهامشان در قبال تسویه بدهی های شرکت نداشته و تحت پیگرد قانونی قرار نخواهند گرفت.
  • سهام عادی فاقد زمان سررسید بوده و ناشر سهام عادی ملزم به باز خرید این اوراق نمی باشد.
  • بیشترین ریسک سرمایه گذاری متوجه صاحبان سهام عادی در شرکت خواهند بود، زیرا در صورتی که سهم شرکت با کاهش سود و یا دچار زیان گردیده باشد، ارزش بازاری و ذاتی سهام عادی آن شرکت کاهش خواهد یافت. در نظر داشته باشید که زمانی که یک شرکت منحل می شود و یا تمام دارایی های موجود شرکت بفروش می رسد، در این لحظه پس از تسویه همه بدهی های شرکت و پرداخت حقوق صاحبان سهام ممتاز، آن چیزی که باقی خواهد ماند را بین صاحبان سهام عادی به نسبت مالکیتشان تقسیم خواهند نمود. بنابراین گفته می شود که دارندگان سهام عادی مالک نهایی شرکت می باشند.
  • به میزان تعداد سهام، سهامداران عادی شرکت و درصد مالکیت آنان می توانند در انتخاب هیئت مدیره شرکت و یا با تأیید اهداف مدیریت شرکت و یا رد آن (تغییر ساختار درونی، یکی شدن شرکت ها، افزایش سرمایه و یا کاهش سرمایه) حق رأی دارند. اما این موضوع را نمی توان به این صورت در نظر گرفت که هر کدام از سهام داران می توانند نظرات و تفکرات شخصی خود را بر این شرکت اعمال نمایند بلکه فقط می توانند با توجه به رای خود در تصمیم گیری های شرکت که توسط مدیران صورت می گیرد، اظهار نظر نماید.

قراردادهای آتی در اوراق بهادار

آتی سهم

قرارداد آتی سهام نوع دیگری از قرارداد است که در آن فروشنده این قرارداد متعهد می گردد که تعداد مشخصی از یک سهام را در آینده با قیمت معین به خریدار تحویل نماید. از طرف دیگر تعهد خریدار این قرارداد آتی این است که سهام مورد نظر را در تاریخ تعیین شده، با قیمت معین از فروشنده اوراق، خریداری نماید.

آتی کالا

قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه (مبتنی یا مشتق از یک دارایی پایه) است که به واسطه آن فروشنده تعهد می کند در زمان مشخصی (سررسید)، مقدار معینی از یک کالای مشخص را به قیمتی که در لحظه حال (همین لحظه) تعیین می کنند، به خریدار بفروشند. و تعهدی که طبق این قرار داد خریدار را ملزم می کند تا کالای مورد نظر را با همان مشخصات (مقدار و زمان)، خریداری نماید.

بنابراین به طور خلاصه قرارداد آتی را می توان توافقنامه ای دو طرفه دانست که مبتنی بر خرید یا فروش دارایی مشخص می باشد البته در زمان مشخص و در آینده و با توجه به قیمت مشخص در حال حاضر نیز می باشد.

اشتراک گذاری

با نظر سنجی به ما کمک کنید تا بهترین محتوا را برای شما آماده کنیم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *