آربیتراژ یک کلمه فرانسوی است و به معنای بیان تصمیم از سوی داور یا دادگاه می باشد (در فرانسوی مدرن ، به معنی داور یا سرپرست می باشد ) . و معنای اصلی آن در اینجا ، اولین بار در سال ۱۷۰۴ توسط آقای ماتیو دو لا پورته در کتاب خود به نام علم تجارت و حساب داری به عنوان در نظر گرفتن نرخ های مختلف ارز برای یافتن سودآور ترین مکان های خرید و فروش برای یک معامله تعریف شده است .
آربیتراژ یکی از استراتژیهای جالب در انجام معاملات است که بخاطر ریسک صفر (در برخی موارد نزدیک به صفر) شهرت یافته و بسیاری از معاملهگران در صدد یادگیری و استفاده از آن هستند. در این یادداشت نگاهی به این استراتژی داشته و تلاش میکنیم شاخهای خاص از آن را مورد بررسی قرار دهیم.
دقت داشته باشید که همیشه امکان دستیابی به موقعیت برای آربیتراژ در وضعیتهای خطی یا دو قطبی وجود ندارد. به بیانی دیگر موقعیت ایجاد نمیشود که بتوانید با تبدیل سرمایه خود از دلار به یورو و سپس از یورو به دلار، سود ایجاد کنید. با این وجود باید شاخههای دیگر و موقعیتهای دیگری برای این استراتژی در نظر داشت؛ موقعیتهای مثلثی (سه رأسی).
این موقعیتها به صورت لحظهای در نمودار پدیدار شده و سپس مجدد بسته میشوند
آربیتراژ مثلثی چیست؟
آربیتراژ مثلثی ، وضعیت و استراتژی موقعیتی است که بر اساس اختلاف کلیدی بین سه ارز خارجی ایجاد خواهد شد. در این شاخه از آربیتراژ نیز عدم تطابق دقیق نرخ ارزها مورد توجه است با این تفاوت که در اینجا سه نرخ مؤثر است. این فرصتها و موقعیتها بسیار نادر هستند و معمولاً معاملهگرانی موفق به کسب سود و موفقیت در آن خواهند شد که از مزایای تحلیل کامپیوترهای پیشرفته بهرهمند شده و نرمافزارهایی با هوش بالا برای خودکارسازی پروسههای تحلیل بازار کمک میگیرند.
به طور اجمالی میتوان گفت در آربیتراژ مثلثی ، معاملهگر یک مقدار خاص را در جفتارز (EUR/USD) تبدیل، پس از آن مجدد در جفتارز (EUR/USD) تبدیل و سپس در نهایت در توسط (USD/GBP) به سود نهایی خود میرسد. در نظر داشته باشید که این جفتارزها صرفاً به طور مثال بیان شده و یک معاملهگر ممکن است ارزهای دیگری را برای انجام این پروسه انتخاب کند. به علاوه تنها با فرض موقعیتهای طلایی و هزینه کم معامله، این چرخه میتواند سودآور باشد. در ادامه مثالی عینی از این چرخه را بررسی خواهیم کرد.
به دقت جزئیات نمودار این حالت مثلثی را بررسی کنید
مبانی آربیتراژ مثلثی
این سبک از آربیتراژ نیز مانند هر معامله آربیتراژ دیگری یک سود بیخطر به همراه دارد و زمانی انجام آن ممکن است که نرخ نقلی ارز (Quoted Exchange Rate) با نرخ ارز متقابل در بازار (Market Cross-Exchange Rate) اختلاف معناداری داشته باشد.
بانکهای بینالمللی که زمامدار بازارهای ارز هستند در هنگامی که یک بازار بیش از حد ارزش دارد و بازار دیگر ارزش بسیار کمی دارد، به دنبال بهرهبرداری از یک ناکارآمدی خواهند بود و دقیقاً این همان جایی است که معاملهگران باید روی آن دست بگذارند. البته باید در نظر داشت که اختلاف قیمت بین نرخهای مبادله، فقط کسری از یک سنت است و فقط معاملهگرانی که با حجم عظیمی از سرمایه وارد بازار شوند، امکان بهرهبرداری از این تفاوت نرخها را دارند.
یک مثال ملموس در مورد آربیتراژ مثلثی
به عنوان یک مثال فرض کنید که شما به عنوان یک معاملهگر ۱ میلیون دلار دارید و در همین لحظه با نرخهای تبادل زیر مواجه خواهید شد:
- EUR/USD: 0.8631
- EUR/GBP: 1.4600
- USD/GBP: 1.6939
حال با در نظر داشتن این موقعیت طلایی در نرخها باید به سرعت وارد پروسه معامله شوید و به شکل زیر سود مد نظر را ایجاد کنید. فراموش نکنید که پیروزی در این روش و سود تنها با ورود حجم عظیمی از سرمایه ایجاد خواهد شد.
- در گام اول دلارهای خود را برای یورو خواهید فروخت: ۱ میلیون دلار شما با در نظر گرفتن نرخ مبادله (۰٫۸۶۳۱) به ۸۶۳۱۰۰ یورو تبدیل خواهد شد.
- در گام دوم یوروی خود را برای پوند خواهید فروخت: ۸۶۳۱۰۰ یورو شما با در نظر گرفتن نرخ مبادله(۱٫۴۶۰۰) به ۵۹۱۱۶۴٫۴۰ پوند تبدیل خواهد شد.
- در گام سوم پوندهای خود را برای دلار خواهید فروخت: ۵۹۱۱۴۶٫۴۰ پوندی که داشتید با در نظر گرفتن نرخ مبادله (۱٫۶۹۳۹) به ۱۰۰۱۳۷۳ دلار یا به بیانی دیگر ۱ میلیون و ۱۳۷۳ دلار تبدیل خواهد شد.
با سه گام فوق در واقع مثلث آربیتراژ شما تکمیل شده است. حال با کم کردن میزان سرمایه اولیه از میزان سرمایه نهایی متوجه خواهید شد که ۱۳۷۳ دلار سود ایجاد شده است. نرخهای مبادله فوق از یک موقعیت واقعی به عاریت گرفته شدهاند و اگر در آن موقعیت حقیقی ورودی ۱ میلیون دلاری از سوی یک معاملهگر حقیقی انجام میشد، این میزان سود را به همراه داشت.
هرچند ممکن است در نگاه اول ایجاد ۱۳۷۳ دلار سود از یک میلیون دلار، قدری کم به نظر برسد اما در نظر داشته باشید در بازار معامله و سرمایه که کل ماهیت آن با ریسکهای شدید گره خورده است، بدست آوردن ۱۳۷۳ دلار تنها در بازی با نرخهای مبادله و در کمال امنیت و نبود ریسک ، یک پیروزی قابل توجه است.
نکاتی کلیدی و مروری بر آربیتراژ
- ماهیت آربیتراژ با دو وجهه کلیدی گره خورده است. آربیتراژ استفاده از تفاوت(گاهاً لحظهای) نرخها در تبدیل و مبادله است. آربیتراژ ایجاد سود بدون ریسک سرمایه است.
- در نظر داشته باشید که در بازارهای پویا و با تلاطم شدید، آربیتراژ یک فرآیند بسیار سریع و به بیانی دیگر آنی است. معاملهگر باید به سرعت از موازنه ایجاد شده توسط نرخ تبادل ارزها استفاده کنید. در سایر بازارهای دارای ثبات بیشتر نیز همچنان سرعت معاملات امری کلیدی و اساسی است.
- در نظر داشته باشید که در بازارهای کند و با ثبات بیشتر که برخلاف بازار ارزها، تغییرات قیمتها و موقعیتها کندتر بوده و سرعت انجام معاملات پایین است، آربیتراژ به معنی واقعی کلمه معمولاً ایجاد نخواهد شد. به طور مثال ممکن انجام آربیتراژ بین بازار سکه و خودرو با در نظر داشتن سرعت معاملات همچنان ریسک دارد.
- آربیتراژ پروسهای است که معمولاً معاملهگران با میزان بالایی از سرمایه به سراغ آن خواهند رفت و به همین علت ممکن است چندان مورد توجه معاملهگران خرد واقع نشود. آنچنان از مثالهای عملی و ملموس پیداست، به طور مثال از ۱ میلیون دلار کمتر از ۱۴۰۰ دلار سود قابل برداشت است.
در علم اقتصاد و دارایی آربیتراژ به معنای عمل استفاده و سود گیری از اختلاف قیمت بین دو یا چند بازار می باشد . ترکیب جالبی از معاملات و سرمایه گذاری بر روی عدم تعادل در بین بازار ها و بدست آوردن سود از تفاوت بین قیمت های بازار که در آن معامله انجام می شود . معامله ای که در هر حالت احتمالی و یا هر حالت زمانی شامل گردش منفی نمی باشد و حداقل در یک مورد شامل گردش مثبت می باشد را آربیتراژ می نامند .
به بیان ساده تر این امکان وجود دارد که سود خود را بدون داشتن ریسک خاصی پس از پرداخت یکسری هزینه های معاملاتی بدست آوریم . به عنوان مثال برای یک فرصت آربیتراژ ، زمانی به وجود می آید که امکان خرید یک چیز یا یک کالا ، با قیمت پایین به و جود آمده باشد و سپس فروش آن با قیمت بالاتر انجام شود . بنابراین آربیتراژ به معنای انجام خرید و سپس فروش یک دارایی است به منظور سود بردن از اختلاف قیمت آن در بین بازار های موجود .
یک مثال ساده از آربیتراژ
وارن بافت در سن بسیار پایین فهمید که می تواند از موضوع آربیتراژ سود خوبی بدست آورد . او یک بسته ی شش عددی کوکاکولا را با قیمت ۲۴ سنت می خرید و در محله ی خود هر بطری را به قیمت ۵ سنت می فروخت بنابراین از هر بسته ی کوکاکولا ۶ سنت سود می کرد . بنابراین وارن بافت با سن کم خود به این نتیجه رسید که از اختلاف خرید یک بسته ی شش عددی در مقابل یک عدد کوکاکولا می تواند به راحتی سود بدست آورد که بدست آوردن این سود را آربیتراژ می نامند .
یک مثال پیچیده تر از آربیتراژ
نمونه ای بسیار ساده و متداول از آربیتراژ را بیان می نماییم . بیایید فرض کنیم شخصی از شرکت ABC تعدادی سهام خریداری نموده است که ارزش هر سهم شرکت ABC در TSX کانادا ، ۱۰ دلار کانادا (CAD) می باشد . در همین زمان سهام شرکت ABC در بورس نیویورک NYSE به ارزش هر سهم ۸ دلار (USD) معامله می شود . نرخ برابری CAD به USD برابر با ۱٫۱۰ می باشد . بنابراین یک معامله گر می تواند سهام خود را در TSX کانادا یا قیمت ۱۰ دلار کانادا (CAD) به فروش رساند که با یک محاسبه سر انگشتی سود هر سهم این معامله برابر ۱٫۰۹ دلار می باشد .
اگر معاملات در تمام بازارها بدون استفاده از ارز های کشور های مختلف و تنها با یک ارز واحد معامله می شد ، برای انجام معاملات آربیتراژ دیگر هیچ فرصتی وجود نخواهد داشت . اما خوشبختانه در حال حاظر معامله گران برای انجام معاملات آربیتراژ فرصت های بسیار زیادی را در اختیار خود دارند .
استراتژی های آربیتراژ
یک نوع استراتژی بسیار ساده آربیتراژ خرید و فروش سهام در بازار های سهام می باشد که البته گاهی شامل یک دوره ی زمانی نیز می باشد .نوعی دیگر از استراتژی شناخته شده برای معاملات آربیتراژ وجود دارد که این اجازه را به معامله گران می دهد تا با سرمایه گذاری در ارز های خارجی و خرید و فروش همزمان و اختلاف ناشی از قیمت آن به سود مناسبی و گاها قابل توجهی دست یابند . معامله گران می توانند به سود اما با ریسک بسیار کم دست یابند . این نوع معاملات به معامله گران اجازه می دهد تا از قیمت های متفاوت که در بین بازار خرید و بازار فروش وجود دارد سود ببرند.
مراقب هزینه های معاملات آربیتراژ باشید
شاید معاملات آربیتراژ بسیار کم خطر به نظر آید ولی هنگامی که یک فرصت آربیتراژ برای شما پیش می آید ضروری است که هزینه های این معامله را نیز محاسبه نمایید زیرا اگر هزینه های این معامله بسیار بالا باشد ، ممکن است تمام سود شما صرف هزینه های معاملاتی گردد و حتی این امکان نیز وجود دارد که در بعضی از موارد به دلیل بسیار زیاد بودن هزینه ، منجر به ضرر نیز می گردد .
ویژگی های آربیتراژ
یکی از ویژگی های آربیتراژ در این است که می توان از آن به عنوان یک عامل در برابر تحریم های اقتصادی استفاده نمود . دومین ویژگی آن در این است که سود سرمایه گذاری در کشور های مختلف جهان برابر می شود و سرمایه گذاری در آن فقط مزیت های نسبی و طبیعی ماننده عوامل جغرافیایی به علاوه احساسات ملی گرایانه تعیین کننده خواهد بود .
آربیتراژ صرفاً عمل خرید یک دارایی در یک بازار و فروش آن در قیمت بالاتر در بازار دیگر برای بدست آوردن سود بعد از گذشت مدت زمانی ، نمی باشد . بیشتر اینگونه مبادلات برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض ریسک بازار یا ریسک تغییر قیمت در بازار ، قبل از آنکه هر دو مبادله کامل شود، به صورت هم زمان اتفاق می افتد . به طور کلی آربیتراژ ممکن است تنها با اوراق بهادار و محصولات مالی ای که به صورت الکترونیکی می توانند معامله شوند ، پس از آن زمانی که هر دو مبادله انجام شود ، امکان دارد قیمتها در بازار حرکت کنند .
- معامله ای که در هر حالت احتمالی شامل گردش منفی نمی باشد و حداقل در یک مورد شامل گردش مثبت می باشد را آربیتراژ می نامند .
- آربیتراژ زمانی اتفاق می افتد که یک دارایی از یک بازار با قیمت پایین خریداری می شود و همزمان در بازار دیگر با قیمت بالاتر به فروش می رسد .
- اختلاف قیمت موقتی در بین بعضی از دارایی های موجود میان دو بازار به معامله گران این اجازه را می دهد که سود خود را در آن دارایی مورد معامله قفل نمایند .
- معامله گران با خرید سهام به وسیله ی ارز های بین المللی در بازار بورس که هنوز در آن ها نرخ برابری ارز تعدیل نشده ، سعی می کنند از فرصت آربیتراژ برای سود آوری استفاده نمایند .
- تجارت از نوع آربیتراژ یک فعالیت معاملاتی با خطر بسیار کم به حساب می آید .
برخی پرسشها در مورد استراتژی های آربیتراژ
آربیتراژ چه هنگام معنا پیدا میکند؟
دقت داشته باشید که آربیتراژ زمانی به وقوع میپیوندد که یک دارایی خاص، قیمتهای متفاوتی در بازار داشته باشد. وقتی این اتفاق رخ دهد، یک سرمایهگذار میتواند بدون از دست دادن دارایی خود، فوراً آن را فروخته و سپس بخرد. در این موقعیت دارایی همچنان در تملک شخص است و مقدار خاصی سود نیز عاید او شده است.
چه چیز باعث شده آربیتراژ را یک معامله بدون ریسک بدانیم؟
دقت داشته باشید که خطا در پیاده کردن استراتژی ممکن است منجر به زیان مالی شود اما در صورت انجام فوری و درست این استراتژی ، بدون ریسک بودن آن بخاطر این است که در عمل سرمایه در نهایت ثابت در اختیار شما مانده است، وارد چرخهای ریسک پذیر نشده و در عین حال سود مورد نظر را ایجاد کرده است. در استراتژی آربیتراژ هیچ نگرانی در مورد اتفاقات آتی و آینده وجود ندارد و سود به شکل قطعی در لحظه ایجاد خواهد شد.
آیا آربیتراژ انواع مختلفی دارد؟
پاسخ مثبت است. آربیتراژ بسته به شکل پیادهسازی و بازار هدف آن میتواند انواع مختلفی داشته باشد. هرچند امکان پوشش تمام انواع مختلف آن وجود ندارد اما میتوان به صورت موردی به منافع تحت پوشش، درآمد ثابت، آربیتراژ مثلثی و آربیتراژ سود کشف نشده اشاره کرد. دقت کنید که تمام این گونهها لزوماً و مستقیماً در معاملات اثر ندارند.
آیا آربیتراژ بیتکوین ممکن است؟
یک ارز الکترونیکی که مراکز توزیع و تولید خود را بین هزاران نقطه مجازی و حقیقی تقسیم کرده است و در صدها بازار دیگر نیز حضور فعال دارد، قطعاً معاملهگران به دنبال شکار فرصتهایی برای پیاده کردن این استراتژی هستند. باید گفت که این اتفاق ممکن است و اصلاً دور از ذهن نیست اما در نظر داشته باشید که پیاده کردن این استراتژی در ارزهای الکترونیکی مانند بیتکوین مستلزم بهرهگرفتن از پروسههای هوشمند رایانهای، برنامهنویسیهای دقیق و دسترسی به دیتابیسهای عظیم است.
آیا آربیتراژ فقط به شکل رایانهای قابل یافتن است؟
پاسخ منفی است؛ انجام این کار فقط با رایانه و ساختارهای هوشمند از پیش تعیینشده ممکن نیست و گاهاً به شکل دستی و ملموس نیز توسط معاملهگران بسیار با تجربه انجام خواهد شد. اما به طور معمول در سطوح پیچیده این استراتژی، مانند حالت مثلثی، استفاده از رایانهها و برنامههای پیچیده معاملاتی اجتناب ناپذیر است.
مقالات زیر می تواند برای شما مفید باشد :