تشخیص حجم مشکوک، یکی از مهارت‌هایی که فعالان تازه کار بازار سرمایه، نیاز به یادگیری آن دارند ولی متاسفانه بسیاری از این افراد آماتور از این مهارت بی بهره اند و در نهایت افراد بی تجربه یا زیان می‌کنند یا اینکه سود خود را در یک هیاهوی کاذب از دست می‌دهند.
وقتی یک شرکت، رو به رونق است میزان و حجم معامله و قیمت سهام آن افزایش می‌یابد. اگر هیچ تغییر سازنده ای که نشان از رونق گیری شرکت باشد دیده نشود ولی حجم و میزان معاملات سهام آن شرکت به میزان قابل توجهی افزایش یابد در این شرایط گفته میشود که «حجم مشکوک» دلیل این قضیه است یعنی اینکه یک حجم از پول، باعث به حرکت درآوردن تصنعی قیمت سهام با نیت سوداگرانه شده است. نباید فریب افزایش یا کاهش قیمت ناشی از فعالیت حجم مشکوک را خورد چون این نوسانات پایدار نخواهند بود و در صورت استناد به آنها افراد دچار زیان خواهند شد.
نحوه تشخیص حجم مشکوک
همان طور که گفته شد اگر یکباره و بدون اینکه پشتوانه فاندامنتال وجود داشته باشد حجم معاملات یک نوع سهم افزایش یابد باید به آن با دیده شک نگریست البته باید توجه داشته باشید که الزاما افزایش حجم معاملات به معنی خرید و بالا رفتن قیمت سهام نیست و ممکن است حجم مشکوک باعث نزول ناگهانی قیمت سهام شود.
روش‌های تشخیص حجم مشکوک
تابلوخوانی
با نگاه کردن به تابلوی مربوط به هر سهم می‌توانید میزان تغییرات قیمت و میزان تغییرات معاملات را نسبت به زمان های گذشته تر تشخیص دهید و اگر میزان این تغییرات بیش از حدِ معمول بود احتمال دارد یک پول هوشمند و حجم مشکوک عامل این تغییرات بوده باشد. تابلو مربوط به سهام مختلف را در بازار بورس ایران می‌توانید از سایت tsetmc پیدا کنید.
چارت سهام کارگزاری
در هر کارگزاری که در آن اقدام به ثبت نام اولیه می کنید یک پلتفرم معاملاتی و چارت برای سهام مختلف در اختیار شما قرار داده میشود که با نگاه کردن به آن می‌توانید به تغییرات لحظه ای قیمت سهام پی ببرید اگر این تغییرات، غیر عادی و بیش از حد معمول باشند می‌توانید به اثر حجم مشکوک در آن سهم شک داشته باشید و با احتیاط بیشتری در مورد خرید یا فروش سهام اقدام کنید.
تشخیص از روی میانگین سه ماهه
اگر میانگین حجم سه ماهه را به صورت یک اندیکاتور روی چارت داشته باشید می‌توانید از مقایسه آن با تغییرات حجم روزِ جاری به وجود یا عدم وجود حجم مشکوک پی ببرید مثلا اگر حجم معاملات روز جاری بیش از ۵ برابر میانگین حجم سه ماه گذشته باشد می‌توان گفت که امروز حجم مشکوک در بازار وجود دارد.
فواید تشخیص حجم مشکوک
تشخیص حجم مشکوک فواید مهمی برای یک معامله گر بورس دارد که این تشخیص، تصمیم گیری فرد را تحت تاثیر قرار خواهد داد و می‌تواند جلوی زیان فرد را بگیرد یا موقعیت های سود آوری برای وی ایجاد کند. سه حالت احتمالی که یک معامله گر بورس از تشخیص حجم مشکوک سود می‌برد به شرح زیر هستند:
- اول اینکه اگر شخص قصد خرید سهمی را دارد و قیمت در اثر حجم مشکوک، صعودی شده است آن فرد صبر می‌کند و دست به خرید نمی‌زند چون میداند که به زودی قیمت سهم با خروج سرمایه هوشمند افت خواهد کرد و اگر بخواهد خرید کند در زمان آن افت قیمت خرید خواهد کرد.
- اگر فرد، سهامی را دارد و حجم مشکوک باعث کاهش قیمت آنها شده، در صورتی که فرد تشخیص دهد این کاهش قیمت به دلیل حجم مشکوک بوده است طبیعی است که از کاهش ارزش سهامش نگران نمی‌شود و میداند که با خروج پول هوشمند دوباره قیمت سهام بالا خواهد رفت.
- حالت سوم این است که یک فرد سهامی را دارد و حجم مشکوک باعث صعود ناگهانی قیمت آن شده است اگر فرد درست تشخیص دهد که این کار به دلیل فعالیت حجم مشکوک است میداند که فرصت خوبی برای فروش و سود گرفتن از سهامش پیش آمده است و بعد از آن دوباره قیمت پایین خواهد آمد پس می‌تواند با فروش سهامش سود خوبی بدست بیاورد و بعد از پایان کارِ حجم مشکوک که قیمت سهام دوباره افت کرد می‌تواند مجددا همان سهام را با قیمتی پایین تر بخرد و برای سوداوری در آینده نگه دارد.
ارتباط مفهوم حجم مشکوک و مفهوم حباب
در بورس ایران شاید اصطلاح حباب را زیاد شنیده باشید. اصطلاح حباب در بورس بیشتر برای افزایش قیمت‌های کاذب سهام به کار می رود که بعد از آن انتظار کاهش سریع قیمت میرود مثلا گفته میشود در قیمت فلان سهم، حباب وجود دارد یا حباب فلان سهم خواهد ترکید که منظور این است که قیمت آن سهم به صورت غیرطبیعی و کاذب افزایش یافته و به زودی شاهد کاهش قیمت آن سهم خواهیم بود. به طور خلاصه حباب ها در بورس می‌توانند به دلیل فعالیت حجم مشکوک ایجاد شوند.
در کشوری مثل ایران، اصطلاح حباب علاوه بر سهام برای افزایش قیمت های ناگهانی و کاذب در حوزه‌های دیگر هم استفاده میشود و به تدریج به یک اصطلاح رایج اقتصادی در زبان محاوره و زبان رسمی خبرگزاری‌ها تبدیل شده است.
نحوه کار حجم مشکوک در بازار بورس
ساخت حجم مشکوک صرفا با هدف فریب کاری و سودجویی انجام میشود؛ افراد خرده پا و بی اطلاع بازار که تحت تاثیر حجم مشکوک قرار می‌گیرند، هیجان زده می‌شوند و به صف خرید یا فروش کاذبی که توسط حجم مشکوک ساخته شده می‌پیوندند. فعالیت حجم مشکوک در بورس باعث فریب خوردن افراد تازه کار و تشکیل صف های کاذب می شود.
با فریب خوردن فعالان خورده پای بورس، سفارشاتی که فرد یا شرکت سودجو به دنبال آن است پر میشود و این افراد یا نهاد ها به سودی که می‌خواهند می‌رسند. این پدیده می‌تواند توسط افراد حقیقی در سهام کوچک و یا توسط شرکت‌ها (حقوقی ها) در سهام بزرگ ایجاد شود.
سخن پایانی
یکی از مهارت‌هایی که هر معامله گر یا سرمایه گذار بورس باید از همان ابتدای کار یاد بگیرد تشخیص حجم‌های مشکوک است و این مسئله یکی از دلایل فریب خوردن افراد تازه کار بورس است که باعث زیان این افراد میشود. اگر تشخیص این پدیده برای شما سخت است و دچار سردرگمی می‌شوید، می توانید از نرم‌افزارهای مخصوص استفاده کنید. در همین راستا برخی کارگزاری ها یا مدرسین، نرم افزارهای خاصِ این کار را برای مشتریان تهیه نموده اند و به صورت پولی یا حتی رایگان در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند که این نرم افزارها هم کم و بیش از دقت نسبی برخوردارند و علاوه بر روش‌های گفته شده در متن بالا می‌توانید از آنها نیز بهره بگیرید.
